AYDIN
GENEL
BİLGİLER
Yüzölçümü:
8.007 km²
Nüfus:
824.816 (1990)
İl
Trafik No:
09
Aydın, Tralles antik kentinin
üzerine kurulmuştur. Eski çağlarda Ege Bölgesi’nin en önemli kentlerinden
birisidir.Antik dönemin birçok bilgin, mimar, heykeltıraşı Aydın’da
yetişmiştir. Bunlar arasında Antemiyus, Thales, Anaximandros, Anaximenes, Hekotaios, Hippodamos, İsodor sayılabilir.
İLÇELER
Bozdoğan:
Büyük Menderes havzasının güneyinde Akçay'ın suladığı
ovanın yanında yükselen Madran dağı eteklerindeki iki
tepe üzerine kurulmuştur. Aydın'a 76 km. uzaklıktadır. İlçedeki tarihsel yapı
kalıntıları ve buluntuları çok eski çağlara aittir. Roma, Bizans ve Selçuklu
kültürlerinin izlerini taşıyan eserler de vardır. Koyuncular köyü yakınında
bulunan Neopolis Kavaklı köyü, Körteke
kalesi, Örtülü ve Konaklı köylerindeki Sarnıçlar ve Kemer Köprüsü bunların
başlıca örnekleridir.
Buharkent:
İl merkezine 86 km. mesafedeki İlçede Kızıldere
kaplıcaları bulunmaktadır.
Çine:
Aydın il merkezine 38 km. uzaklıktadır. Çine, Antik , Karya
ve Onya bölgelerini birbirine bağlayan geçit üzerinde
olması nedeniyle Aydın'ın eski ve önemli yerleşim yerlerinden biridir.
Gerga:
Eski Çine'nin 6 km. güneydoğusundaki ovacık köyünün kuzeyinden bir saat süren
yaya tırmanma ile ulaşılabilen Gerga ören yeri,
ulaşım güçlüğüne rağmen görülmeye değer bir karya
kentidir
Koçarlı:
Aydın il merkezine 22 km. uzaklıktadır. Büyük Menderes vadisinin ortasında ve
Koçarlı çayının iki yakasındaki yamaçlarda kurulmuştur. Amyzon
antik kenti ve Cihanzade Mustafa Camii önemli
eserlerdendir.
Kuşadası
Nazilli:
Aydın'a 45 km uzaklıktadır. Nazilli ilçesine 3 km. uzaklıkta, Bozkurt ve Eyeli yaylaları
arasında kurulmuş olan Mastavra Antik Kenti,
zamanında menderes havzasının ticaret merkezlerinden biriydi.
Söke:
Aydın'ın 59 km. batısında olup, Büyük Menderes akarsuyunun yakınında
kurulmuştur. Didyma, Miletos,
Priene gibi ünlü kentler, ilçe yakınındadır. İlçenin
12 km uzaklıkta Güllübahçe kasabasının yakınında yer
alan Priene antik kenti, Mykale
Dağı yamacında güneye bakan doğal bir platform ve çevresine kurulmuştur.
Sultanhisar:
Aydın iline 25 km uzaklıktadır. Kuzeyinde Aydın dağları uzanmaktadır. Nisa (Nyssa) Sultanhisar ilçesinin
kuzeyinde yükselen Malgaç dağı eteklerinde, doğal
güzelliklerle dolu yamaçlara kurulmuştur. İlçeden kıvrılarak yükselen 3 km
asfalt yol ile ören yerine ulaşılır.
Akaraka (Acharake):
Kutsal sırlarını saklayan bir sağlık merkezi olarak nitelenebilir. Salavatlı
köyü yakınında olup eski kaynaklara göre Pluton ve Charo adlı iki tanrılı dinin de kutsal merkeziydi.
Yenihisar: Aydın
iline 108 km. mesafede olup, antik Milet ve Priene kentlerine komşudur. Bodrum hava alanına Akbük üzerinden ulaşılabilen ilçede, Ege'nin en güzel
deniz, kum ve güneşi mevcuttur. Zengin tarihi , Didim
ve Altınkum sahili ile turizm alanında önemli bir
yeri olan Yarhisar, Ege sahilinde görülmesi gereken
en güzel turizm beldelerindendir. Antik çağın kehanet merkezi olan Didim'de, güneş tanrısı Apollon
adına kurulan büyük bir tapınak bulunmaktadır. Kadere çok inanan antik çağın
insanları Apollon'u aynı zamanda bir kehanet tanrısı
olarak tanımıştır.
Yenipazar:
Aydın il merkezine 41 km. uzaklıktadır. Orthasia
(Ortosi) antik kenti ilçenin 5 km. doğusunda,
Donduran köyündedir. İonlar tarafından kurulmuş, M.Ö
7 yy.da Asyalı atlı bozkır kavimlerinden, Kimmerlerin
istilasına uğramış, daha sonraki yüzyıllarda Lidya, Pers, Roma ve Bizans
dönemlerini yaşamıştır.
NASIL
GİDİLİR?
Karayolu:
Aydın ili E-24 karayolu üzerindedir.
Otogar Tel: (+90-256) 356 47 12
Demiryolu:
Demir yolu ulaşımı mevcuttur.
İstasyon Tel: (+90-256) 225 18 24
Denizyolu:
Kuşadası Limanı'ndan denizyolu ulaşımı sağlanmaktadır.
Liman Tel: (+90-256) 612 15 13
Havayolu:
Küçük uçakların inebileceği bir havalimanı vardır. İzmir havalimanı 130 km.
uzaklıktadır.
Hava Limanı Tel: (+90-256) 225 86 78
GEZİLECEK
YERLER
Müzeler
Aydın
Müzesi: Aydın Müzesi 1959 yılında kurulmuştur. Çok geniş ve güzel
bir bahçe içinde modern Müze binasına sahiptir. Müze bahçesinde Aydın
çevresinden derlenmiş lahitler, mezar taşları, sütun başlıkları, yazıtlı steller ve çeşitli mimari parçalar sergilenmektedir. Müze
içerisinde bir Arkeoloji salonu, bir sikke salonu ve bir etnografya salonu
mevcuttur.
Milet Müzesi:
Milet antik kenti içinde yer alır. 1973 yılında
hizmete açılan Milet Müzesi'nde mavi salon, küçük
salon ve orta salon olmak üzere üç teşhir salonu vardır. Mavi
salonda;kronolojik sırayla eserler teşhir edilmiştir. Bunlar, fosiller, keramikler, geometrik eserler, taban mozaikler ile amphoralardır. Küçük salonda; tiyatro maskeleri, kandiller,
maden eserler, cam eserler, heykelcikler, altın eserler ve küçük madeni eşyalar
ile sikkeler bulunmaktadır. Orta salonda; heykeller ve mezar taşları yer alır.
Afrodisyas Müzesi:
Karacasu ilçesi, Afrodisyas antik kenti içinde
bulunmaktadır. 1979'da ziyarete açılan Müzede Afrodisyas
kazılarından elde edilen arkeolojik buluntular sergilenmektedir. M.Ö. 4000'den
itibaren yapıldığı anlaşılan eserler sekiz ayrı salonda yer almakta olup, bu
salonlar; Afrodit salonu, Panthesilaia salonu, küçük
eserler salonu, bitmemiş eserler salonu,odeon salonu, Melpomene
salonu( iç avlu ve bahçe açık salonu)'dur. Ayrıca bu salonların dışında bahçede
birçok eser bulunmaktadır.
Örenyerleri
Nysxa:
Sultanhisar ilçesinin kuzeyindeki Malgaç
Dağı eteklerinde zeytin bahçeleriyle dolu yamaçlara kurulmuş Nysxa (Nisa) antik kentinin tarihinin kaynağı, coğrafyacı Strabon'dur. Sel yatağından dolayı iki kısımdan oluşan kent
Atymbra isimli eski bir ;yerleşmenin üzerine Selekvos Kralı I. Antiochus
tarafından kurulmuş ve kralın eşinin adını almıştır. Nyxsa'da
yetişmiş olan Aristodem'in kurduğu iki katlı
kütüphane, Hellenistik çağa ait su deposu, Roma
dönemine ait stadyum ve köprü, halk meclisi ve Acharaka
yolu üzerindeki şehir nekropolü görülebilecek başlıca
yapı kalıntılarıdır.
Alabanda:
İsmi Karia dilinde at ve zafer anlamına gelen ALA ve
BANDA sözcüklerinden oluşmuş bir Karia kentidir.
Helenistik ve Roma dönemlerinden kalma kuleli sur, tiyatro, senato, halk
meclisi binası, Agora ve anıt mezar görülebilecek kalıntılardandır. Ayrıca
güney yönündeki Kemer Deresi üzerinde Roma yapısı bir su kemeri uzanır.
Priene:
Çağının önemli piskoposluk merkezi olan antik kent Prienne,
Milet'in kuzeyinde, dik açılarla kesişen bir
geometrik düzene göre kurulmuştur.
Kentin en önemli yapısı kentin tepesine kurulmuş olan Athena Tapınağıdır. Bundan başka kentin ;kuzeydoğusunda
bulunan ve Helenistik devirde yapıldığı belirtilen tiyatroda görülmeye
değerdir.
Milet:
Yenihisar ilçesi, Balat köyü yakınlarındadır. Milet'te ilk yerleşimin M.Ö. 2000 ortalarından başlamak
üzere Myken kolonisi varlığı ile görüldüğü
bilinmektedir.
Daha sonra Milet, Atina Kralı Kodros'un oğlu Nekus önderliğindeki
İonialılar tarafından tekrar kurulmuştur. İonia'nın en önemli şehir limanlarından birisidir. Dört
limanı vardır.
Ören yerinde bu dönemlerden kalma; Milet
Tiyatrosu, Faustina Hamamı, agora, tören caddesi,
anıtsal çeşme, gymnasium, Virgilius
Capito, hamam, Türk hamamı, Athena
Tapınağı stadium, delphinion,
liman anıtı, agora, Zeus Olympios
Temenosu, bouleuterion
(Senato Binası), Mısır Tanrılarının Temenosu
kalıntıları bulunmaktadır.
Tralles (Tiral):
Aydın il merkezine 1 km. kadar uzaklıktadır. Kentten günümüze halk arasında
"üç göz" olarak bilinen yapı ve kuzeydeki tiyatroya ait bir kalıntı
olan cavea gibi az sayıda eser kalmıştır. 1997
yılından itibaren burada arkeolojik kazılara başlanmış olup, Roma dönemine ait
bir hamam, Hellenistik. Roma ve Bizans dönemlerinde
kullanılmış bir Arsenal yapısı ve bir Bizans dini
yapısı açığa çıkarılmıştır.
Afrodisyas:
Bu kent Antik Çağın önde gelen mimarlık, sanat, heykeltıraşlık ve tapınma
merkezlerindendir. Karacasu ilçesinin 12 km. güneydoğusunda bir Karia kenti olarak kurulan Afrodisyas
altın çağını Roma döneminde yakalamıştır. Bu dönemde olağanüstü güzellikte
;mermer heykeller ve yapılar inşa edildi.
Yapılan arkeolojik araştırmalar sonucunda kentte mimarlık ve
heykeltıraşlığın yanı sıra tıp ve astronomi alanlarında da çalışmalar yapıldığı
belirlenmiştir. Kentte görülebilecek başlıca yapı kalıntıları, MS 12. yy.da
İmparator Hadrianus zamanında ;yapılan hamam, büyük
havuzlu agora, MÖ. 100 yıllarında tanrıça Afrodit için yapılan tapınak,
stadyum, tiyatro, hamam,odeon, psikopos sarayı,
felsefe okuludur.
Panionon:
Kuşadası Davutlar beldesindedir. Antik Dönemde, İon
kentleri birliğinin merkeziydi. İonlar burada
toplanıp, kararlar alırlardı.
Neopolis:
Kuşadası'nın hemen yakınında, Yılancı Burun denilen yerdedir. İlçenin ilk antik
yerleşimi olarak bilinir.
Didyma:
Miletos'un 18 km. güneyindedir. Antik çağın kehanet
merkezidir. Apollon tapınağı en önemli
eserlerindendir.Tapınak dipteros planlı (çift sıra
sütun) olup, hiçbir zaman bitirilememiştir.
Myus:
Söke'nin 18 km. güneyindedir. İyon birliğine ait önemli bir kıyı kenti idi.
Iassos:
Didim ilçesi yakınlarında bulunmaktadır. Bu antik
kent, Dionysos şarap tanrısı adına inşa edilmiş
tiyatro ve burada yapılan festivaller ile bir müzik ve tiyatro kenti olarak ün
kazanmıştır.
Gerga: Çine
ilçesi yakınındadır. Kaidelerden koparak düşmüş dev boyutlu insan heykelleri
ile "Gerga" yazılı yapılar dikkat
çekicidir.
Alinda: Karpuzlu
ilçesi yakınındadır. Kraliçe Ada'nın granit kentidir. 35 sıralı bir tiyatro,
iki katlı kule, agora ve surlar önemli kalıntılardır.
Mastaura (Mastavra):
Nazilli ilçesi yakınındadır. Eskiden para basılan ticaret merkezlerinden
biriydi. Ören yerinde sur, tiyatro, su kemeri ve bazı yapı kalıntıları vardır.
Magnesia:
Germencik ilçesi, Ortaklar beldesi yakınındadır. Önemli olaylara sahne olduğu
için olaylar kenti olarak tanımlanır. M.Ö.3 yy.a ait Artemis
ve Zeus tapınakları, agora, hamam, tiyatro, gymnasium, stadium ve Bizans
surlarına ait kalıntılar mevcuttur.
Orthasıa (Ortosı):
Yenipazar ilçesi yakınındadır. Menderes vadisine bakan bir tepede Akropolü
mevcuttur.
Acharaka (Akaraka):
Sultanhisar ilçesi, Salavatlı köyü yakınındadır.
Sağlık merkezi olarak bahsedilir. Plutonium tapınağı
ve içindeki şifalı su ve gazlar bulunan Charonium
mağarasından bahsedilir.
Kaleler
Küçük
Ada Kalesi: Kuşadası ilçesi, Güvercin
Adası’ndadır. Çok eski bir yapı olup, 19. yüzyılda meydana gelen Mora
ayaklanması sırasında, adalardan saldırılara karşı ileri karakol olarak
Osmanlılar tarafından kullanılmıştır.
Arpaz Kalesi:
Nazilli ilçesinde bulunan kale, 18. yüzyıl Osmanlı dönemi yapıtıdır.
Körteke Kalesi:
Bozdoğan ilçesine bağlı Körteke köyü ile Örencik köyü
arasında doğal tepenin üzerindedir.
Cin
Cin Kalesi: Koçarlı ilçesinin
aynı adı taşıyan köyündedir. 18. yüzyılda Cin Bey tarafından yaptırılmıştır.
Camiler
Bey
Camii: İstasyon binası yakınında bulunan ve Süleyman Bey Camii
olarak da bilinen bu büyük yapı, 1683 yılında Süleyman Bey tarafından yaptırılmıştır.
Kare planlı ve kesme taştan inşa edilmiş olan cami, 16 kenarlı kasnağında 16
pencere bulunan bir kubbe ile örtülüdür. Kubbe içi, kalem işleri ile
süslenmiştir. Kesme taştan yapılmış mihrabı sade olup, mermerden yapılmış
minberin merdiven altı işlemelidir. Tek şerefeli minaresinin gövdesi çok
kenarlıdır.
Ramazan
Paşa Camii: Üveys
Paşa’nın kardeşi Ramazan Paşa tarafından 1595 yılında yaptırılmıştır. Kare
planlı olup, kesme taştan yapılmıştır. Ahşap giriş kapısı, oyma işleri ile
bezenmiştir. Yapının üzeri büyük bir kubbe ile örtülmüştür. İçerisini 10 uzun
pencere ve su damlacığı şeklindeki küçük pencereler aydınlatmaktadır. Alçı
kabartmalar, renkli cam işçiliği ve ağaç oymacılığı bakımından süslemeleri
önemlidir.
Üveys Paşa Camii:
Mısır Beylerbeyi Üveys Paşa tarafından 1568 yılında
yaptırılmıştır. Kare planlı olan yapıyı yüksek kasnak üzerindeki kubbe
örtmektedir. Mermer giriş kapısı üzerinde bir yapım yazıtı bulunmaktadır.
Mihrabı ve minberi az süslemelidir.
İlyas Bey Camii:
Menteşoğullarından İlyas
Bey tarafından 1404 yıllarında yaptırılmıştır. Cami önünde, avluyu çevreleyen,
medrese ve imaret odaları mezarlık içindedir.Han Menteşoğullarından
kalmıştır. Dörtgen şekilli bina ortada bir avlu, etrafında tonoz çatı, örtülü,
ahır ve odalardan meydana gelmiştir ve iki katlıdır.
Korunan
Alanlar
Dilek Yarımadası-Büyük Menderes Deltası Milli Parkı
Aydın Tabiat Anıtlar
Mağaralar
Sırtlanini
ve Karaca Mağaraları ilin önemli mağaralarıdır.
Karaca Mağarası
Kaplıcalar
Menderes Havzası 900'lü rakımlardan başlayarak Ege denizine
kadar sağ ve sol yamaçlardan kaynaklanan zengin su akışlarıyla binlerce yıl
içersinde oluşturduğu tekne biçimindeki bu zengin vadi zengin yer altı su
kaynaklarına da sahiptir. Germencik; ilçesi; Bozköy
ve Gümüşköy mevkilerindeki kaplıcalar bölgenin önemli
kaplıcalarıdır. Davutlar ilçesindeki sıcak su kaplıcası ve Sultanhisar'ın
batısında yeralan Salavatlı Kaplıcası yöre halkı
tarafından kullanılmaktadır.
Plajlar
Turistlerin turizm çekiciliği açısından rağbet ettikleri
plajlar; Pigale Plajı (Kuşadası), Kadınlar Denizi
Plajı (Kuşadası), Güvercinada Plajı (Kuşadası), Yavansu ve Aslanburnu Plajı
(Kuşadası), Güzelçamlı Plajı (Kuşadası), Altınkum Plajı (Didim), Tavşanburnu
Plajı (Didim), Gevrek ve Akbük (Didim)
plajlarıdır.
Yaylalar
İlin önemli yaylaları Paşa Yaylası, Kahvederesi
Yaylası, Necippazar Yaylası, Bulgurlu, Sarıcaova, Ömür, Madran, Korumaz
yaylası, Kavşit Yaylasıdır.
Sportif
Etkinlikler
Doğa Yürüyüşüne en elverişli alan, Dilek Yarımadasından
başlayan Karina'da devam ederek Büyük Menderes nehri ile deltası ve Bafa Gölü'ne kadar uzanan bölgedir. Bütün bu bölgeyi
ortalayan Söke kentinin golf tesisleri de göz önünde tutulduğunda Aydın ilinin
en önemli dinlence ve sportif turizm merkezi olarak adlandırılabilir. Ayrıca
Paşa yaylası, Karacasu yaylası ve Madran Yaylası
Potansiyel dinlence ve sportif turizm merkezleridir. Afrodisias'tan
Baba dağına doğru doğa yürüyüşü yapılabildiği gibi, Karacasu-Dandalas Yaylası'nda, Aydın Merkez Paşa Yaylası'nda, Çine Madran Yaylası'nda ve Güzelçamlı
Karina da yapılabilir.
Güzelçamlı-Dilek
Yarımadası ile Didim - Akbük
bisiklet turu için uygundur. Bafa Gölünde sportif
amaçlı olta balıkçılığı, Bozdoğan Alamut köyünde de
av turizmi için elverişlidir.
Aydın ilinin Söke ilçesinde Gençlere yönelik Orman kampları,
Kuşadası ilçesinde Gençlik Kampları mevcuttur.
Aydın Orman Kampları
Aydın Gençlik Kampları
Kruvaziyer ve Yat Limanları
Kruvaziyer
ve Yat Limanları Aydın'ın deniz kapısı Kuşadası Limanı olup, turist gemilerinin
yanaştığı iki adet iskele ve ayrıca 650 yat kapasiteli yat limanı
bulunmaktadır.
Kuş
Gözlem Alanı
Aydın ve Muğla ili sınırları içerisinde kalan Bafa Gölü Önemli Kuş Alanlarındandır.
Bafa
Gölü
COĞRAFYA
Coğrafi konumu nedeniyle ilk çağlardan beri önemli bir
yerleşim merkezi olan Aydın'ın kuzeyinde İzmir ve Manisa, doğusunda Denizli,
Güneyinde Muğla yer alır. Batı sınırları ise Ege Denizi kıyıları çizer. İlin
denizden yüksekliği 40 metredir.
Akdeniz ikliminin etkisindedir. Bu iklim şartları ve topografik yapı Aydın ve çevresinde iki ayrı bitki
topluluğunun (maki ve orman) gelişmesine neden olmuştur. Bunun yanında zeytin,
incir, turunçgiller, kestane vb. kırsal kesimde ise çam ve benzeri türler
mevcuttur.
En yağışlı mevsim kıştır. Yaz mevsiminde yok denecek kadar
az yağış almaktadır. Kar yağışı ender görünür. Aydın, özellikle batıdan gelen
hava akınlarına açıktır. Rüzgar yönü daha çok doğu - güneydoğusudur. Bunu
güneybatı (lodos) ve batı rüzgarları izler.
TARİHÇE
Aydın, Traklar tarafından kurulmuş
ve Tralles adı ile anılmıştır. Depremle yıkıldıktan
sonra yeniden imar edilen kentte,Traklar'dan sonra Spartalılar, Hititler, Frigler,
İyonlar, Lidyalılar, Persler ve Romalılar zaman zaman
yörede hakimiyetlerini kurarak kendi kültürlerini bölgeye taşımış ve yörenin
gelişmesine öncü olmuşlardır. 1186 yılında Selçukluların, 1300 yılında Aydınoğulları'nın eline geçen şehrin adı Aydın Güzelhisar olmuştur. Bu ad Aydın şekline dönüşmüştür. 1426
da Osmanlıların eline geçen Aydın bu günkü yerine kurulmuştur. 1923 yılında il
olmuştur.
NE
YENİR?
Aydın’da yapılan yemeklerden bazıları; kulak çorbası,
patlıcan–biber taratorlu turşu, kuyu tandırı, etli kereviz, etli enginar, pelvize tatlısı, paşa böreği, yuvarlama, ısırganotu böreği, ebegümeci kavurması ve arapsaçıdır.
NE
ALINIR?
Halı, kilim, deri giysiler ve mücevherat yöreden
alınabilecek hediyelik eşyalardır.
LİNKLER
Aydın Belediyesi http://www.aydin-bld.gov.tr
Menderes Üniversitesi http://www.adu.edu.tr/
YAPMADAN
DÖNME
Aphrodisias
antik kenti ile Didyma Apollon
tapınağını ziyaret etmeden,
Kuşadası Altın Güvercin yarışmasını seyretmeden,
Ege yöresine özgün zeytinyağlı yemeklerinden, nefis
incirlerinden, şaheser üzümlerinden ve bunlardan yapılan şaraplardan, narenciye
ürünlerinden tatmadan,
Turunç reçeli almadan,
Başta çipura, kefal, mercan ve barbunya olmak üzere enfes
balık türlerini denemeden,
Halı, kilim, deri giysiler, mücevherat vb. hatıra eşyaları
satan zarif butiklere uğramadan,
Dönmeyin...
