GÜMÜŞHANE
GENEL
BİLGİLER
Yüzölçümü
: 10.227 km²
Nüfus
: 169.375 (1990)
İl
Trafik No : 29
Doğu Anadolu ile Karadeniz Bölgesi arasında, Çin-Trabzon
Tarihi İpek Yolu Güzergahı üzerinde, tarih ile doğal güzelliklerin
kucaklaştığı, zengin Gümüş Madeni ocaklarından dolayı Gümüşhane adını taşıyan
bir ildir.
Gümüşhane Milattan Önce 3000 ‘ lere
uzanan tarihi içerisinde bir çok uygarlıklara ev sahipliği yaparak bu kavimler
mozaiğinin izlerini günümüze taşımaktadır.
Denize 100 km. uzaklıkta olan ilin klima özelliğini sahip
havası, sahip olduğu eşsiz doğal güzellikleri, yer altı resim sergisini andıran
zengin oluşumlu mağaraları, 450 ‘ ye yakın yaylası, çok sayıda antik kentleri,
doğal park alanları,zengin flora ve faunası bakir bir turizm potansiyeline
sahiptir.
İLÇELER
Gümüşhane ilinin ilçeleri; Kelkit, Köse, Kürtün, Şiran ve
Torul'dur.
Kelkit
: Gümüşhane'nin en büyük ilçesi olup, sınırları içinde önemli
tarihi yerleşme merkezleri bulunmaktadır. Bizanslılar tarafından kurulan
şehirde kalıntıları, surları kiliseleri, su yolları ve kanalları; kabartma
eserler ve heykeller bulunmuştur.
Kürtün
: Harşit çayı kenarında
Tirebolu-Torul transit karayolu üzerinde kurulmuş, son derece dağlık araziye
sahip bir ilçedir.Kürtün İlçesinin çevresi yeşil ormanlık alanları ile adeta
bir orman denizi görünümündedir.
Köse
: İlçe kuşaktan kuşağa geçen ve halen önemini koruyan zengin
bir mutfak mirasına sahiptir. Evelek dolması, kelem
dolması, siron, fıt fıt haşılı, ve pirinçli börek yörenin damak zevklerini
sembolize etmektedir.
Şiran
: Tomara Şelalesi Şiran İlçesi'nin güney batısındaki Seydi Baba Köyü'nde yer almaktadır. Şelalenin suları, tepe
yamacından kayaların arasından ve yer altından çıkarak yere dikey olarak
akmakta ve yatağını oluşturmaktadır.
Torul
: Harşit Çayı etrafında
kurulmuştur. Torul ilçesi turizm bakımından oldukça zengindir. Karaca Mağarası,
Zigana Dağı, Limni Gölü,
Yedi göller, Tarihi köprüler bunlardan bazılarıdır.
NASIL
GİDİLİR
Karayolu
: Gümüşhane’ ye karayolu ile ulaşım yapılmaktadır. Otogar
kent merkezindedir. Birçok seyahat acentası ve otobüs
şirketi ile turlar düzenlemektedir. Şehir içi geziler için şehir içi dolmuş
minibüsler ve Belediye Otobüslerinden yararlanılabilir.
GEZİLECEK
YERLER
Gümüşhane
Evleri
Ana yapı malzemeleri taş, kerpiç, ahşaptır. Evlerin plan
olarak arz ettikleri şema ortada bir avlu ve iki yana dizilmiş mekanlardan
meydana gelmiştir. Evlerin alt katları ailelerin günlük ihtiyaçlarını
karşıladıkları mutfak, banyo, wc, kiler ve günlük
yaşamın diğer mekanlarından oluşur. Üst katlar ve çatı katı ise yatak odası ve
misafir odaları şeklinde düzenlenmiştir. Evlerin dış görünümü doğal peyzaja
olağanüstü uyum sağlamaktadır. Günümüz mimarisine örnek olacak tip ve
güzelliktedir.
Sarıçiçek Köy Odaları :
Gümüşhane Sarı çiçek Köyünde bulunan odalar şehir merkezine 27 km mesafededir.
Odalar Hacı Ömer Ağa tarafından yaptırılmıştır. Köye gelen misafirlerin
ağırlanması için yaptırılan odalar 200 yıllık tarihe sahiptir. Odalar ahşap
işlemeleri , renga renk boyamaları ile ilk günün
tazeliği ve zerafeti ile halk sanatının gücünü
yansıtmaktadır.Çekici işleme motifler,ahşap işlemeler birbirine çivisiz bir
teknikle monte edilmiş ,perde motifleri hatırlatan parçalı rokoko tarzında
stilize yapraklardan ibaret bir ahşap süsleme kullanılmıştır. Yapıtlar rokoko
ve Ampir üsluplar yanında yer alan klasik üsluplarda kullanılmış, Türk
mimarisinin erken örneklerindendir.
Örenyerleri
Eski
Gümüşhane: Harşit
Irmağı’na dökülen, Musalla Deresi’nin yamaçlarında ve bugünkü kent merkezinin 4
km. güneybatısında bulunan ilk yerleşim yeridir. Zaha/Zanka
daha sonra Argyropolis, Canca, Eskişehir adlarıyla
bilinen yerleşimin ilk kuruluşuna ilişkin bilgiler kesin değildir. Yörede
yaklaşık 35 kale kalıntısı bilinmektedir. Bunların Roma ya
da Bizans dönemlerinde yapıldığı sanılmaktadır.
Santa Harabeleri:
Yağmurdere bucağı sınırları içerisinde olup, merkez
ilçeye 90 km. uzaklıkta bulunmaktadır. Yerleşimin 17. yüzyılda kurulduğu
sanılmaktadır. Santa yerleşimi 9 mahalleden ve 300’ü
aşkın yapıdan oluşmaktadır.
Satala Antik Kenti (Sadak Köyü):
Kelkit ilçesinin 17 km. güneydoğusunda Sadak köyündedir. Yörede XV. Legio Apollinaris armalı tuğla
parçaları bulunmasıyla, buranın antik Satala kenti
olduğu kesinleşmiştir. Bizans tarihçisi Prokopius,
kentin tepelerle çevrili bir ovada kurulduğunu, İmparator Iustinianus’un
surları onarttığını bildirmektedir. Satala kenti,
Roma Lejyon Kampı çevresinde kurulup, gelişmiş ve imparatorluk döneminde Latin
kültür merkezi olmuştur. Satala Kalesi su kemerleri,
tiyatro, agora ve diğer yapı kalıntıları kent ve çevresinde görülebilir
durumdadırlar. Satala Kalesi’nin, Bizans İmparatoru Iustinianus tarafından onartıldığı bilinmektedir.
Kaleler
Canca
Kalesi: Bu kaleye Vank köyünden ve Kale
Deresi denilen vadiden gidilmektedir. Evliya Çelebi, Seyahatname’sinde bu
kaleden bahsetmektedir. Kale, doğu-batı istikametinde arka arkaya üç bölümden
oluşmaktadır. Ayrıca yüksek duvarlar ile takviye edilmiştir.
Kov
Kalesi: Merkez ilçe sınırları içerisindedir. Gümüşhane-Erzincan
karayolunun 21. km’sinde eski ismi Kov olan Esenyurt köyünün sınırları içindedir. Kaleye karayolundan
ayrılan stabilize bir yolla ulaşılır.
Akçakale:
Gümüşhane’nin Bağlarbaşı semtindedir. Kale olarak
anılmakla beraber, küçük bir istihkam yeridir. Kale, bir kaya kütlesinden
faydalanılmak suretiyle inşa edilmiştir. Daha sonra yapının üst kısmı tamamen
yıkılmıştır.
Keçi
Kalesi: Merkez ilçe sınırları içerisindedir ve Kale bucağından
geçen transit yol üzerinde bulunmaktadır. Bu kaleye halk arasında Kokanes veya Koans da denir.
Kale, çok sarp bir kayalık üzerinde yer almaktadır. İhtişamlı bir görünüşe
sahip olan bu kalenin iki yolu vardır. Kaleye giriş doğudandır. Kale, doğu ve
batı tarafından yüksek kalelerle takviye edilmiştir. Kale içerisinde bulunan
iki yapı dikkati çekmektedir. Toprak seviyesinden biraz yüksekte olan yuvarlak
kemerler dikdörtgen şeklindeki mekânlara aittir. Arka arkaya bulunan bu iki
yapının aydınlığı sağlayacak hiçbir penceresi mevcut olmadığından, bunların
zindan olarak kullanıldığı tahmin edilmektedir. Kalede ayrıca vadiye inen gizli
su yolları da mevcuttur.
Torul
Kalesi: Torul ilçesinde bulunan kalenin hangi devirde yapıldığı
bilinmemekle birlikte, Cenevizliler döneminde yapıldığı sanılmaktadır. Uzun
Hasan’ın ölümünden sonra Fatih Sultan Mehmet tarafından alındığı bilinen
kalenin sur duvarlarından bir bölümü ayaktadır.
Gümüşkaya Kalesi: Dibekli
köyünün kuzeyinde dağlar arasındadır. İki dağ arasına açılmış girişin
üzerindeki yazıt yeri boştur. Kalenin yakınındaki kayalarda gözcü kuleleri,
kale içinde düzgün tabanlı, duvarlarında nişler bulunan küçük bölmeler vardır.
Yapının çevresinde taş basamaklar yuvarlak bir yapı kalıntısı ve su deposu
bulunmaktadır. Burada çeşitli dönemlerden çanak, çömlek, çini parçaları, cam
gereçler, gözyaşı şişeleri, ikonlar ve takılar
bulunmuştur.
Gümüştuğ (Avliyana)
Kalesi: Torul ilçesine 30 km. uzaklıkta Gümüştuğ
köyündedir. Irmağın her iki yakasındaki kalıntılarda Bizans döneminden
silahlar, “Konstantinata” basımlı sikkeler
bulunmuştur. Sol kıyıda bulunan kalede, 1,5 m. yükseklikte, biçimlendirilmiş
beş sütunun, bir tapınağın kalıntıları olduğu bilinmektedir.
Camiler
ve Kiliseler
Süleymaniye Camisi: Eski
Gümüşhane yerleşim yerinde, Süleymaniye
Mahallesi’ndedir. Kanuni Sultan Süleyman’ın yaptırdığı cami, onarımlar yüzünden
özgünlüğünü yitirmiştir. Selçuklu geleneğini sürdüren dikdörtgen planlı yapı,
mihrap önüne dikey uzanan üç neften oluşmaktadır.
Kalın, silindirik gövdeli minare sağlamdır. Geçmişte 6 ahşap direğin taşıdığı
düz toprak dam değiştirilmiş, çatıyla örtülmüştür. Camiye bitişik medrese
günümüze ulaşamamıştır.
Küçük
Cami: Eski Gümüşhane yerleşim yerinde Süleymaniye
Camii’nin arkasında bahçeler içindedir. Yapımıyla ilgili bilgiler kesin
değildir. 12. yüzyıl başlarında Danişmendlilerin
yöreye gelişlerinden sonra yapıldığı sanılmaktadır. Kare planlı, tek
kubbelidir. Yaklaşık 10 m. yüksekliğindeki kubbe küçük taşlarla örülmüştür.
Kapı ve pencereler yuvarlak kemerlidir. Sivri kemerli mihrap, gri renkte taştan
yapılmıştır.
Hagios Georgios
Manastır Kilisesi: Hutura köyüne giden yolun sağında,
tepe üstünde manastır kalıntısı ve kilise vardır. 14. yüzyılın ilk yarısında
Trabzon Prensi Aleksios Komnenos
yaptırmıştır. Kilise 1509'da keşiş Ananias, 1624'te Georgios Stratilatis tarafından
onartılmıştır. Ayrıca Sultan II. Abdülhamit döneminde onarıldığını gösteren
yazıtı da vardır. Haç planında, kubbeyle örtülü bir yapıdır. Apsis önüne
yerleştirilen birer payeyle doğu-batı yönüne genişleme göstermiştir. Haç
kolları beşik tonoz örtülüdür. Ana ve yan yüzler yarım sütunçelerle
üç bölüme ayrılmış, bu bölümlere yuvarlak kemerli pencereler açılmıştır. Batı
yönünde, ortada üstü kapalı sütunlu ana giriş vardır. Yapı, bitki (üzüm, kıvrık
dal, palmiye), halat, ejder motifleri ile bezelidir. Pencere üstlerinde İsa'nın
monogramları ve Aziz Georgios'un
simgeleri işlenmiştir.
Ayvalos Kilisesi:
Kilise, merkez ilçe sınırları içerisinde olup, Mescitli köyünden Arnavutlu
Yaylası’na giderken yolun sağında yer almaktadır. Küçük, dikdörtgen planlıdır.
Kapısı düz olup, üzerinde beşik tonozlu alınlığı vardır. İç duvarlardaki
freskler halen belli olmakla birlikte, genelde tahrip olmuştur.
Çakırkaya (Kalur)
Kaya Kilisesi: Şiran ilçesinin Çakırkaya
köyündedir. Kaya kütlesinin düzgün ve özenli bir işçilikle oyulmasıyla
oluşturulmuştur. Doğu-batı yönünde üç nefli bazilika
planındadır. Öbür yan duvarlarda yalancı kemerlerle devinim sağlanmıştır.
Kilise önünde odalar, bitişiğinde bir kaya şapeli vardır. Ancak planı ve mimari
öğelerinin Trabzon kiliseleriyle benzerliği göz önüne alınarak 14. yüzyıla
tarihlendirilmektedir. Ortadaki sütunlar yıkılmış durumdadır. Kaya kilisesi
olması açısından ilginç bir örnektir.
Panaghia (Meryem Ana) Manastır Kilisesi:
Torul ilçesinin, Büyük Çit Vadisinde, Çit Deresi'nin sol tarafındaki yamaç
üzerindedir. Yüksek duvarlarla çevrili avlu ve kilise kalıntısı görülebilir. Khaldea Metropolitliği’ne bağlı 7 kiliseden biridir.
Kiliseyi ilk kez 890-900 tarihleri arasında üç keşişin kurduğu bilinmektedir.
Daha sonra Trabzon Komnenosları döneminde ve 19.
yüzyılda onarılmıştır. Haç planlı yapının daire biçiminde üç apsisi vardır. Ana
mekânı örten kubbe, Trabzon Ayasofya Kilisesi’ndekine
benzemektedir.
Olucak (İmera)
Manastır Kilisesi: İl merkezine 15 km. uzaklıktaki Olucak köyündedir. Olucak (İmera) köyü eski yerleşimdir. Manastır, yerleşim yerinde
günümüze en sağlam gelen yapılardan biridir. köye hâkim geniş bir alana
yapılmıştır. Bahçe duvarının kuzey bölümünde şapel ve bir kaç odacık
bulunmaktadır. Yazıtında 1350 tarihinde yaptırıldığı belirtilmekle birlikte 19.
yüzyıl içinde onarım gördüğü sanılmaktadır.
Sanata
Çakallı Kilisesi: Çakallı (Yaylaköy)
yerleşim yerinin merkezinde yer almaktadır. Kilise üç nefli
ve bazilika planlıdır. Kilisenin ana taşıyıcı duvarları genelde sağlamdır.
Örtüsü tamamen yıkılmıştır. İki girişten biri batıda diğeri ise kuzeydedir.
Işıklandırma dengeli bir biçimde yan duvarlar ve apsislere yerleştirilmiş
pencerelerle sağlanmıştır. Köşelerde yontu taşı kullanılmıştır. Kilise 19.
yüzyıl mimari özelliklerini taşımaktadır.
Pavrezi Şapeli:
Merkez ilçe sınırları içerisinde bulunan şapel, Mescitli (Beşkilise)
köyü yakınında Pavrezi'dedir. Küçük boyutlarda,
dikdörtgen planlı, tek nefli bir yapıdır. Apsisin
beşik tonozunda 1405'de yapıldığını gösteren yazıtı vardır. Yapı, iç
duvarlarını süsleyen freskleri ile ünlüdür. Bu duvar resimlerinde, İncil’den
alınan sahneler ve kilise büyükleri canlandırılmıştır. Bunlar son dönem Bizans
resminin başarılı örnekleridir.
Santa Kiliseler Grubu
Köprüler
Tohumoğlu Köprüsü:
Gümüşhane-Erzurum yolunda Tohumoğlu kesimindedir.
Selçuklu dönemine ait olduğu sanılmaktadır. Küçük taşlardan yapılan ve iki
gözlü hafif sivri kemerli bir köprüdür.
Gümüşkaya (Kodil
Bahçe) Köprüsü: Gümüşkaya
yolu üzerindedir. Tek gözlü ve kesme taştan yapılmıştır. Hafif sivri kemerlidir
ve günümüzde hala kullanılmaktadır.
Meryem
Ana Köprüsü: Büyük Çit Vadisi’nde ve Çit Deresi
üzerinde aynı adı taşıyan iki köprü vardır. Her iki köprünün de Meryem Ana
Kilisesi’ne ulaşımı sağlamak amacıyla yapıldığı sanılmaktadır. Hafif sivri
kemerli, küçük taşların dizilmesi ile yapılan köprü tek ve geniş gözlüdür.
Günümüzde de kullanılmaktadır.
Gümüşhane
Köprüsü: Gümüşhane’nin merkezinde Harşit
Çayı üzerinde Köprübaşı denilen yerde iki caddeyi birbirine bağlayan köprü,
biri büyük diğeri küçük iki gözden oluşmaktadır. Yontma taşlarla inşa edilen
köprünün iki gözünün ortasında yapılış kitabesi vardır. Mermer üzerine sülüsle
yazılan kitabeye göre, 1575’te Ferruh Zad oğlu Halifi tarafından yaptırılmıştır. Bu tarih III. Sultan
Murat’ın saltanat günlerine tesadüf etmektedir.
Kamberli
Köprüsü: Gümüşhane’nin Canca Mahallesi’ndedir. Harşit
Çayı üzerinde yer alan köprü, tek gözlüdür ve yontma taşlarla inşa edilmiştir.
Kısmi bir onarımdan geçirilen bu köprünün kitabesi yoktur.
Ardesa Köprüsü:
Torul ilçe merkezinde bulunan köprü 1890 senesinde kesme taştan yapılmıştır.
Dere yatağı içinde bulunan iki ayak ve kenarlardaki ayaklar üzerinde
yükseltilmiştir. Ayaklar arasında yuvarlak kemerler bulunmaktadır. Köprü
korkulukları da kesme taştan yapılmıştır.
Mesire
Yerleri
Limni Gölü:
(Soğuksu Ormaniçi Dinlenme Yeri ) Torul İlçesi Zigana köyünde bulunan Limni
krater gölü ve çevresi sahip olduğu zengin flora ve faunası yanında özel klima
özelliğine sahip havası, 200 ün üzerinde barındırdığı endemik
bitki çeşidi ile sağlıklı , huzur verici, tatil ve kamp-karavan imkanı sunan,
olağanüstü doğa güzelliği sunan bir mekandır.
Limni
gölüne Gümüşhane’ ye 25 km. olan Torul İlçesine Gidilerek ulaşılmaktadır.
Tomara
Şelalesi: Şelale Doğu Karadeniz Bölgesi Gümüşhane İli Şiran İlçesine
25 km mesafede bulunan Seydibaba Köyündedir.
Tomara Şelalesi adeta kayaları patlatarak 15-20 m.
genişliğinde bir alandan çıkarak yaklaşık 25-25 metre yükseklikten yatağına
dökülmektedir. Şelale ve çevresinin zengin flora ile oluşturduğu uyumlu peyzajı
görülmeye değer güzelliktedir.
Şelale çevresinde yeme içme ve dinlenme öncü tesisleri
bulunmaktadır.
Korunan
Alanlar
Artabel
Gölleri Tabiat Parkı
Tabiat Anıtları
Mağaralar
Gümüşhane'nin jeolojik yapısından dolayı çok sayıda irili
ufaklı mağara vardır. Karaca, Arılı, Kartalkaya, K.
Ardıçlı, Ambela, Köprübaşı, Taşbaşı,
Altıntaş, Yaylım , Üstüaçık, Cingora,
İnönü , Kabanbaşı, Mamatlar,
Arsa, İkisu, mağaraları önemlilerindendir.
Karaca Mağarası
Gümüşhane
Yaylaları
Zigana Turizm Merkezi - Zigana Yaylası
Ulaşım: Gümüşhane - Trabzon yolunun 60 kilometresinde
bulunan Zigana tünelini geçtikten
sonra doğuya 3,5 km. stabilize yolla ulaşılır. Zigana'ya
Trabzon merkezden 112 km. asfalt yolla ulaşılabilir.
Özellikler: 2. 032 m. yükseklikteki Zigana
yaylası aynı zamanda kayak merkezidir. Her türlü alt yapı hizmeti tamamlanmış
durumdadır.
Zigana,
yaz aylarında çim kayağı, kış aylarında kayak
turizmine elverişli ender beldelerimizden biridir. Nemli deniz iklimi ile kara
iklimi arasında çok ilginç bir bölgemizdir.
Zigana
yaylasından 3 km. patika yolla ulaşılan Limli (Saranoy) gölü görülmeye değerdir. Limli
gölüne araç ile Kalkanlı köyü içinde geçen 11 km. asfalt, 8 km. toprak yolla
ulaşabilir. Kalkanlı köyünde, elektrik, su, PTT bulunmaktadır. Yaz kış, bakkal,
kasap, manav, kır kahvesi işletilmektedir.
Konaklama-Yeme-İçme: Kayak merkezi olarak kullanıldığından,
yaylada her türlü konaklama ve yeme-içme yerleri bulunmaktadır.
Şiran
- Tomara Şelalesi
Ulaşım: Şiran ilçesinin 14 km. güney-batısında stabilize
yolla ulaşılan Tomara şelalesinin 2 km. yakınındaki Seydibaba
köyüne kadar dolmuşlarla gidilebilir. Seydibaba Köyü
ile Tomara şelalesi arası bir kilometredir.
Özellikler: Bir kaynaktan çıkan çok miktarda suyun 8 m.
yükseklikten dereye akmasıyla oluşan Tomara şelalesi suyu, oldukça soğuktur.
Bakir durumdaki Tomara şelalesi çevresi gürgen, fındık, meşe türü yeşil bitki
örtüsü ile kaplıdır.
Tabiatın insan eliyle bozulmadığı, bahçeler içindeki Seydibaba köyünde, Tomara Şelalesi yakınında kamp
kurulabilir, kırsal yaşamı bütün canlılığı ve sadeliği ile yakından
tanınabilir.
Konaklama-Yeme-İçme: Bakir durumdaki Tomara Şelalesi
civarında herhangi bir tesis bulunmamaktadır. Konaklama için kamp malzemeleri
getirilmelidir. Temel ihtiyaç malzemeleri yakındaki Seydibaba
köyünden temin edilebilir.
Altıntaşlar
(Kalis) Yaylası
Ulaşım: Yaylaya, Gümüşhane - Torul yolunun 15.
kilometresinden güneye, Şiran yoluna dönülerek, Hasköy,
Gülaçar Köyü üzerinden 40 km. asfalt, 12 km. toprak
yolla ulaşılır. Gümüşhane'ye toplam uzaklığı 67 kilometredir. Yaylaya,
Gümüşhane - Şiran yolunun 40 kilometresinden batıya bol soğuk suya ve gür
manzaraya sahip Altıntaşlar deresi boyunca toprak yolu takip ederek de
ulaşılabilir.
Özellikler: Kısmen alt tapısı tamamlanmış olan yaylanın
içinden dere geçmektedir. Altıntaşlar deresinde bol
miktarda alabalık bulunmaktadır. Eskiden yaylada altın madeni çıkarıldığı
söylenmektedir.
Yaylaya 6 km. mesafede bulunan Altıntaşlar mahallesinde
bakkal, kasap, kır kahvesi ve lokanta bulunmaktadır.
Konaklama-Yeme-İçme: Bakir durumdaki yaylada konaklama için
kamp malzemeleri getirilmelidir. Temel ihtiyaç malzemeleri yakındaki
Altıntaşlar mahallesinden temin edilebilir.
Çam
Piknik
Ulaşım: Gümüşhane- Bayburt yolundan 2,5 km. ilerledikten
sonra güneye (sağa) dönülerek 15 km. toprak yol takip edildiğinde Çam Piknik'e
ulaşılır. Gümüşhaneden minübüs
bulunabilir.
Özellikleri: Elektrik ve su mevcut olup orman içinde kamp
ateşi ocakları, çöp toplama yerleri, çeşme ve WC bulunmaktadır. Köknar, ladin,
kızılağaç ve yabani fındıktan oluşan yoğun orman dokusuna sahip Çam Piknik,
yöre halkı tarafından mesire yeri olarak kullanılmaktadır.
Konaklama-Yeme-İçme: Konaklama için kamp malzemeleri,
yeme-içme ihtiyaçları getirilmelidir
Sportif
Etkinlikler
Gümüşhane, bol oksijen, gümrah ormanlar ve bu ormanlar
arasında gizlenmiş gizemli yaylalara sahiptir. Bu yaylaların bir çoğunda kamp
ve karavan yapılma imkanı vardır. Zigana, Taşköprü, Kazıkbeli, Kadırga, Artabel, Erikbeli yaylalarında bu konudaki bütün imkanları sunmaya
hazırdır. Bu yaylalar trekking yapmaya elverişli parkurlara sahiptir.
Gümüşhane'ye 40 km mesafedeki Zigana'da
kayak merkezi bulunmaktadır.
Zigana Kayak Merkezi
Kuş
Gözlem Alanı
Gümüşhane İlinin de sınırları içerisinde olduğu Doğu Karadeniz
Dağları, Türkiye'de Avrasya Yüksek Dağlık (Alpin) biyomunu temsil etmesi dolayısıyla önemli kuş alanları
statüsü kazanan tek alandır.
COĞRAFYA
Gümüşhane ve çevresi, Doğu Anadolu ile Karadeniz Bölgesi
arasında bir geçiş noktası oluşturmaktadır. Bu
özellik bitki örtüsünde de görülmektedir. Yükseltinin 1500 metreyi aştığı
kesimlerde kızıl çam, kayın, ardıç ve meşe türlerinin hakim olduğu orman
kümeleri bulunur.
İlde av hayvanları çeşitli ve boldur. Kış aylarında kınalı
keklik, tavşan, tilki, ayı, domuz, toy, ördek, bağırtlak, kır hindisi,
bıldırcın avları yapılmaktadır.
Genel olarak Gümüşhane'de iklim yazları oldukça kurak kış ve
bahar ayları yağışlı geçen bir karaktere sahiptir. Deniz seviyesinden
yükseldikçe karasal iklimin özellikleri gözlenmektedir.
TARİHÇE
Gümüşhane yöresindeki arkeolojik buluntular, yerleşik
yaşamın M.Ö. 3000 yıllarına dek uzandığını göstermektedir. Bölgede bilinen ilk
halk M.Ö. 2. binin ortalarında ortaya çıkan Azzi ve Hayaşalardır. Bu nedenle, Gümüşhane’yi de içine alan
bölgeye Azzi-Hayaşa ülkesi
deniyordu. Yine M.Ö. 2. binde Mezopotamya’dan gelen Assurlu
tüccarların, Gümüşhane ve yöresinde bulunan maden yatakları nedeniyle bölgeye
ilgi duydukları bilinmektedir.
Hitit İmparatorluk döneminde de Gümüşhane çevresindeki gümüş
yataklarının işletilmesiyle, bölge zenginlik kaynağı olma özelliğini
sürdürmüştür. Hitit İmparatorluğu’nun yıkılmasından sonra bölgeye Urartular
hâkim olmuş, M.Ö. 8. yüzyıl sonlarına doğru Kimmer-İskit
akınları başlamıştır. Bu dönemde halkın büyük çoğunluğu yerini yurdunu
bırakarak güneye ve batıya doğru göçe başlamıştır. Daha sonra yöreye sırasıyla Medler, Persler ve Pontos
Krallığı egemen olmuştur. M.Ö. 1. yüzyılda bölgede Romalıların hâkimiyetinin
yayıldığı görülmektedir. M.S. 395’te Bizans İmparatorluğu toprakları içerisinde
kalan Gümüşhane, M.S. 7. yüzyılda Bizans-Hazar askeri işbirliğine konu olan
topraklar arasındaydı.
M.S. 7. ve 8. yüzyıllarda Arap egemenliğine giren bölge
toprakları, sonradan yeniden Bizans egemenliğine girmiş, 11. yüzyılda Saltuklular tarafından fethedilmiştir. 1461 yılında Fatih
Sultan Mehmet Trabzon Rum İmparatorluğu’nu yıkarak yöreyi Osmanlı egemenliği
altına almıştır. 7 Temmuz 1916’da Ruslar tarafından işgal edilen Gümüşhane, 15
Şubat 1918’de işgalden kurtarılmıştır.
NE
YENİR
Gümüşhane ‘ de yemek kültürü de çok eskiye dayanmaktadır.
Bugüne kadar Gümüşhane’nin yemek kültürü konusunda kapsamlı bir araştırma
yapılmadı. Ancak bu gün mutfaklarındaki zenginlik, lezzet ve hamaratlık bunu
göstermektedir.
Gümüşhane Mantısı, Kuşburnu çorbası, Zuluflu
Çorbası,Un Herlesi Çorbası, Gavut
Çorbası, Pağla Denlisi, Borani,Fıtfıt
Haşılı,Patates Kavurması,Muhla, Yergök
Dolması,Sütlü Haşıl,Lor Dolması,, Ekmek Aşı, Çıtma
Fasulye, Kaygana, Siron, Erişte, Lemis,Erişti
Tatlısı,Hasude Kuymağı,
Kara Helva, Burma,(sini), Tel Helvası, Lalanga bilinen yemeklerindedendir.
Gümüşhane'den
yemek tarifleri
Kuşburnu
Çorbası
Malzemeler:
500 gr. kuşburnu
1 yemek kaşığı tereyağ
2 yemek kaşığı un
1 lt. su
200 gr. kıyma
1 tatlı kaşığı tuz
1 tutam karabiber
kimyon ve nane
Hazırlanışı:
Ayıklanıp yıkanan kuşburnular 1 lt.
suda 30 dakika kaynatılır. Daha sonra kevgirden ve tel süzgeçten geçirilir.
Diğer taraftan kıyma içerine tuz, karabiber, kimyon katılarak fındık
büyüklüğünde köfteler hazırlanır ve bunlar suda kaynatılarak pişirilir. Bir
tencereye tereyağı ve un konulur. Un kavruluncaya kadar karıştırılır. Bu
karışımın içine hazırlanan kuşburnu suyu ilave edilir. 15 dakika süreyle
karıştırılır. Hazırlanan köfteler ilave edilir. Çorba bir müddet kaynadıktan
sonra ocaktan alınır. Kızarmış yağa nane katılarak üzerine dökülür. Sıcak sıcak servis yapılır.
Siron
Malzemeler:
Un
tuz
su
süzme
tereyağı
ceviz
Hazırlanışı:
Derin bir kap içerisine bir miktar su konulur. Un, tuz ve su
karışımı ile yufka yapılır. Yufkalar 3-4 cm. genişliğinde şerit halinde
kesilir. Kesilen yufkalar katlanarak kurutulur. Kurutulduktan sonra düz tepsiye
yan yana dizilir. Diğer taraftan süzme, su ile ezilir, ateşte ısınıncaya kadar
pişirilir (kaynamamalı). Bu karışım sironun üzerine
dökülür. Daha sonra eritilen tereyağı sironun üzerine
dökülür. Ayrıca bir kap içerisinde ayıklanmış ceviz içi dövülerek üzerine
serpilerek servis yapılır.
NE
ALINIR?
Gümüşhane'de üretilen pestil-kömeyi
ve kuşburnu ürünleri, Kelkit'ten zilli kilimi, Torul, Kürtün ilçelerinden Hereke tipi ipek ve yün halıları, ağaç işleri ürünlerini
satın alınabilecek ürünlerdir.
LİNKLER
Gümüşhane Valiliği http://www.gumushane.gov.tr/
Gümüşhane Belediyesi http://ghanebld.8m.com/
Kelkit Kaymakamlığı http://www.kelkit.gov.tr/
YAPMADAN
DÖNME
Haziran, Temmuz, Ağustos aylarında yayla şenliklerinin
heyecanını yaşamadan,
Taşköprü Yaylası'nda öğle yemeği yemeden,
Santa
Harabelerinde binlerce yıllık tarihi koklamadan,
Zigana
Dağı Kayak Evinde konaklamadan,
Trabzon-Gümüşhane Karayolu ana tur güzergahı üzerindeki yeme
içme tesislerinde alabalık ve yöresel adlı yemekleri tatmadan,
Güzellik iksiri kuşburnu ürünlerini, pestil-kömeyi, ceviz içi gibi çerezleri, Kelkit'ten zilli kilimi,
Torul, Kürtün ilçelerinden hereke tipi ipek ve yün
halıları, ağaç işleri ürünlerini, Gümüşhane hatırası Gümüş işleme çeşitlerini
almadan,
Doğal kan deposu dut pekmezini, Şiran Süt fabrikasında
üretilen Gümüşhane kaşarını, El örgüsü kışlık yün çoraplarını almadan,
Tomara Şelalesini, Çakırkaya Taş
Kilisesini, Kelkit Sadak (Satala) Antik Kenti, Çakırgöl, İmera Manastırını, Kazıkbeli Anıt Ağaçları ve Milli Parkı (faunasını)
görmeden...
Dönmeyin.