BARTIN
GENEL
BİLGİLER
Yüzölçümü:
2.140 Km²
Nüfus:
205.834 (1990)
İl
Trafik No: 74
Bartın, Batı Karadeniz'de doğal güzelliği, plajları, tarihi
yapıları, mağaralarıyla ilgi çeken bir ildir.
İLÇELER:
Bartın ilinin ilçeleri; Amasra, Kuruçaşile
ve Ulus'tur.
Amasra:
Şehir merkezi, Bartın'ın kuzeyinde dik yamaçları Karadeniz'le buluşturan yedi
tepe, beş yarımada ve iki ada üzerinde kurulmuştur.İlçe’ de önemli gelir
kaynaklarından biri turizm sektörüdür. Eşsiz doğal yapısı, 3000 yıllık tarihi
dokusu 1940’ lı yıllardan beri Amasra’ yı turizm cazibe merkezi yapmıştır. Son yıllar da turizm
alt yapı sorumlularının da giderildiği Amasra, yaz – kış turistlerin akınına
uğramaktadır.
Kuruçaşile:
Şehir Merkezi, Bartın'ın kuzey doğusunda zeytin ve sandal burunları ile
sınırlanan koylar üzerinde kurulmuştur.Karaman Meydan köyleri arasında fok
balıklarına mahsus 10x10x10 ebadında kıyı mağarası vardır.
Ulus:
Bartın'ın güneydoğu yönünde, Ulus ve Eldeş çaylarının
birleştiği bir vadide kurulmuştur. Ulukaya Köyü
yakınında şelale ve kanyon oluşmuştur.
NASIL
GİDİLİR?
Bartın'a ulaşımın büyük bir bölümü karayolu ile sağlanır.
Karayolu:
Bartın İlinin toplam karayolu uzunluğu 281 km olup, bunun 142 km'si devlet yolları, 139 km'si
de il yolları ağında yer alır. İlde otoyol yoktur.
Bartın’ın şehirlerarası ulaşımını sağlayan karayolu; batıda
Çaycuma-Devrek (Zonguldak) - Mengen-Yeniçağa (Bolu), güneyde de Safranbolu
(Karabük)-Gerede (Bolu) üzerinden E-80 Otoyolu ile E-5 Devlet yoluna
ulaşmaktadır. Doğuda Cide (Kastamonu), güneyde de yine Safranbolu (Karabük)
üzerinden Orta ve Doğu Karadeniz ve İç Anadolu’ya açılmaktadır.
Demiryolu:
Bartın'a en yakın Demiryolu istasyonu 38 kilometre uzaklıktaki Saltukova'dadır (Zonguldak).
Havayolu:
Bartın'a en yakın havaalanı 38 kilometre uzaklıktaki Saltukova
(Zonguldak)'dadır.
Denizyolu
: Sahil kenti olan Bartın’da uluslararası liman olarak hizmet
veren Bartın limanı aynı zamanda yolcu giriş-çıkış kapısıdır. İlde Bartın
limanı ile birlikte Amasra ve Kurucaşile limanları
ulusal ticari limanlar olarak hizmet vermektedir.
GEZİLECEK
YERLER
Müzeler
ve Örenyerleri
Amasra
Müzesi
Adres: Kum Mah.
Dereoğlu
Sok. No:4 Amasra -
Bartın Tel: (378) 315 10 06
Antik
Tiyatro: Roma dönemine aittir. Amasra’da Aya Yorgi
Tepesi’nin güney yamacındadır. Sahne binası ve oturma sıralarının bulunduğu
bölümler tahrip olmuştur. Halen mezarlık olarak kullanılmakta olup, sadece
giriş kapısına ait kalıntılar görülebilmektedir.
Roma
Dönemi Kalıntıları: Halk arasında “Bedesten” olarak
adlandırılan kalıntılar Amasra’ya yaklaşık 3 km. uzaklıktadır. Roma dönemine
aittir. Büyük bir yapıttır. Kalıntıların, gymnasion
veya Roma hamamı olabileceği de tartışılmaktadır. Geç dönemde ticari amaçlarla
da kullanıldığı ve “Bedesten” adını da buradan aldığı sanılmaktadır.
Akropol:
Amasra’da Bedesten’in güneybatısındadır. Surlardan çok az bir kısmı ayaktadır.
Burada bulunan bazı sütunlar Amasra Müzesi’nde sergilenmektedir.
Kaleler
Amasra
Kalesi: İki ana kütleden oluşmaktadır. Boztepe
Adası’nda ve Zindan Mahallesi’nde yer alan kütleler “Boztepe
Kemeri” denilen bir köprü ile bağlanmaktadır. Boztepe’de
yer alan ve “Sormagir Kalesi” de denilen yapı Roma
dönemine aittir. Kalenin güney surları 200 m. olup, üzerinde 6 burç
bulunmaktadır. Zindan Mahallesi’nde bulunan kısım ise 300 m. uzunluğunda ve 50
m. genişliğinde bir alan çevrelemektedir. Ortalama yüksekliği 17 m’dir. Amasra Kalesi özellikle Cenevizliler tarafından
yoğun biçimde kullanılmış, 14. ve 15. yüzyıllarda ciddi onarımlar görmüştür.
Camiler
ve Kiliseler
Halilbey Camii (Yukarı Cami):
Bartın şehir merkezindedir. 1872 yılında Halil Bey tarafından yaptırılmıştır.
Kubbesiz, dikdörtgen planlı, iki pencere ile aydınlanan kagir bir yapıdır.
İbrahimpaşa Camii (Orta Cami): yerler\ibrahimpasacami.jpg]Bartın çarşısındadır. Bosna Valisi İbrahim Paşa
tarafından yaptırılmıştır. Yapım yılı bilinmemekle birlikte 150 yıllık bir
geçmişe sahip olduğu tahmin edilmektedir, 1864 ve 1897 yıllarında iki yangın
geçirdiği, 1898 yılında yeniden yaptırılarak 1901 yılında ibadete açıldığı
bilinmektedir. 1968 yılında deprem sonrası tamir görmüştür. 12'si büyük
kubbenin etrafında olmak üzere 32 pencerelidir.Kare planlı, tek kubbeli ve tek
minarelidir. Ana malzeme; köşelerde blok kesme taş, diğer kısımları moloz
taştır. Altında 11 adet dükkân bulunmaktadır.
Fatih
Camii : 9. yüzyılda Amasra Kalesi içinde yapılmış eski bir Bizans
kilisesidir. Amasra'nın fethi sırasında 1460 yılında Fatih Sultan Mehmet
tarafından camiye çevrilmiştir.
İçkale Mescidi:
Amasra Kalesi içinde, eski bir şapeldir. 15. yüzyılda mescide dönüştürülmüş,
1930 yılında ibadete kapatılmıştır.
9. yüzyılda çok itinalı bir tuğla-taş örgü sistemi ile
yapılan şapel, 11x7 m. boyutlarındadır. Ambon
tonozunda "İsa Peygamber’in Göğe Yükselişi" (Ascension)
sahnesini hatırlatan izler; ambon, narteks ve duvarlarının ise, renkli ve dinsel konulu duvar
resimleri (fresk) ile süslü olduğu görülmektedir. Ancak duvarlar ince bir sıva
ile kapatıldığından, bu freskolar zamanla düşen sıva
tabakaları altından yer yer ortaya çıkmakta ve
tahribata uğradığı anlaşılmaktadır.
Aya
Nikolas Kilisesi: 1319 yılında
Bartın merkezinde yaptırılan ve 1936 yılından itibaren bir süre elektrik
santralı olarak kullanılan bu tarihi yapı, 1955 yılında restore edilmiş olup,
kültür evi olarak hizmete açılmıştır.
Diğer
Tarihi Yerler
Amasra
Küçüktepe Martyriumu:
Uzun yıllar Roma ve Bizans yönetiminde kalan Amasra'nın, Ereğli ile birlikte
Hıristiyanlığın gizlice örgütlendiği ve M.Ö. 1. yüzyıl sonları ile 2. yüzyılda
bütün imparatorlukta etkisi hızla yayılan Hıristiyanlığın hayli taraftar
bulduğu ilk yerlerden olduğu söylenmekte, 9. yüzyılda Kırım ile ilişkisi
bulunan etkin bir başpiskoposluk merkezi olduğu bilinmektedir.
Yeraltı
Çarşısı: Amasra’da bulunan ve Roma dönemine ait olduğu sanılan
çarşının en önemli bölümü Tomaşkuyusu mevkiindedir.
Bedestendeki yapı tekniklerinin aynen uygulandığı 17 m’lik
bir ana galeri ile buraya açılan yaklaşık 50 odadan oluşmaktadır. Güneye ve
batıya doğru gidildikçe antik şehir alanlarında yer yer
geniş kanalizasyonlara ve kanalizasyon bacalarına rastlanır.
Hisarkale Mahzeni:
Kurucaşile’de, tarihi Kromna
kentinin merkezi olan Tekkeönü köyünün Hisarkale mevkiindedir. Tekkeönü
Kalesi’ne ait kalıntılarla bütünleşen ve kale içinden denize kadar uzanan bir
dehliz ile 7 adet kaya kuyusundan oluşmaktadır. Dönemi bilinmemekle birlikte
kuyuların, Kromna halkınca savaşta erzaklarını
saklamak için kullanıldığı, dehlizin gerektiğinde kaleden denize kaçış dehlizi
olduğu ve denize açılan kapısının liman yapımı sırasında doldurulduğu
söylenmektedir.
Yat
Limanları
Amasra ve Kurucaşile limanları,
yat gecelemelerine müsaittir. Kurucaşile, dağların
suya değdiği ve dünyada yapılan ilk ahşap teknenin yüzdürüldüğü yer olarak
bilinir. Şöhretini bugünde Türkiye'nin güzel ahşap guletlerinin yapıldığı yer
olarak devam ettiriyor.
Mağaralar
Çakraz'daki
Gürcüoluk mağarası ile Kayadibi'ndeki
Sipahiler mağarası dikit, sarkıt, traverten ve soğan
oluşumlarla muhteşem manzaralar sergilemektedir.
Gürcüoluk Mağarası
Plajlar
Bartın’ın dik ve ormanlık yamaçlarını deniz ile buluşturan
59 km’lik sahil şeridi ve plajları yerli ve yabancı
turistlerin ilgisini çekmektedir. Özellikle İnkumu
Plajı deniz mevsiminin kısa olmasına rağmen (Haziran-Ekim arası) yoğun ilgi
görmektedir. Bunun yanında Amasra, Çakraz, Kızılkum, Mogada, Güzelcehisar ve Bozköy bölgenin
önemli diğer plajlarıdır.
Sportif
Etkinlikler
Doğa
Yürüyüşü : Bartın yayları, ortalama 1000 metre
yükseklikte yeşile bürünmüş ormanlar ve ortasında benek misali geçici ikamet
yerleri, zengin flora ve fauna ve muhteşem manzaralar ile birer çekim alanıdır.
Bartın, yeni parkurlar arayan doğa yürüyüşçülerine zengin seçenekler
sunmaktadır.
Avcılık
: Bartın, zengin bir av ve yaban hayatına sahiptir. Sadece
Bartın-Kastamonu Küre dağları Milli Parkı içerisinde, 40 memeli hayvan türü ile
129 kuş türüne rastlanmıştır. Bartın'da sezon boyunca kara avcılığına Uluyayla, Kurucaşile kırsal
kesimi, Kayabaşı, Kayadibi, Büyükdüz,
Sarıçicek, Kokurdan,
Turanlar gibi yöreler olanak verir. Bölgede mevsimine göre ördek, kaz,
bıldırcın, toy, üveyik, çulluk, geyik, tavşan ve yaban keçisi gibi av
hayvanlarını bulmak mümkündür.
Olta
Balıkçılığı : Bartın sahillerinde bol miktarda
bulunan mezgit, istavrit, çinakop, lüfer, kefal, kalkan, palamut, zargana, karagöz
gibi balık türlerinin, değişik olta teknikleriyle yakalamak mümkündür.
Sualtı
Dalış Merkezleri : Karadeniz'in Bartın'a ait bölümü
kristal duruluğunda ve turkuvaz renkli suların da, batık zenginlikler
bulundurur.
Milli
Parklar
Bartın-Kastamonu Küre Dağları Milli Parkı
COĞRAFYA
Ortalama yüksekliğin 2500 metre olduğu Bartın'da, sahilden
iç kısma doğru göreceli yükseltilerden Küre dağları en önemlisidir. Bartın'a
ismini veren Bartın nehri (Parthenious) 14 kilometre
uzunluktadır. Uluyayla, Ardıç, Kalkanlı ve Zoni (Arıt) ilin önemli yaylalarıdır.
Bartın'ın yüzde 46'sını ormanlar oluşturur. Bartın'da
kışları yağışlı, yazları ılıman geçen Karadeniz iklimi hüküm sürmektedir.
TARİHÇE
Bartın, Karadeniz Bölgesi’nin batı bölümünde yer almaktadır.
Bartın ve çevresine ilk yerleşenler hakkında kesin bilgiler bulunmamakla
beraber, yörenin ilk yerleşenlerinin yöreye M.Ö. 14. yüzyılda gelen Gaşkalar olduğu düşünülmektedir. Hitit İmparatorluğu’nun
önemli bir güç haline gelmeye başlamasıyla beraber bölgedeki Gaşka hâkimiyeti sona ermiştir. Hitit İmparatorluğu’nun
yıkılmasından sonra Lydialılar, Persler,
Makedonyalılar, Bithynia Krallığı ve Romalılar yöreye
hâkim olmuşlardır. Roma döneminde, Bartın’ın askeri ve ekonomik nedenlerden
dolayı önem kazandığı bilinmektedir. Roma İmparatorluğu M.S. 395’te ikiye
ayrıldığında yörenin Doğu Roma toprakları içerisinde kaldığı görülür. Bu
dönemden sonra yörede Bizans etkinliğinin sürdüğü, 13. yüzyılda Türklerin
Anadolu’ya gelmesinden sonra Bartın ve çevresinin Candaroğulları
Beyliği’nin hâkimiyetine girdiği bilinmektedir.
1395’te Yıldırım Bayezid, Bartın’ı
Candaroğulları Beyliği’nden almakla beraber Amasra’da
bulunan Ceneviz kolonisi tesirini sürdürmüş, Amasra 1460 yılında Fatih Sultan
Mehmet döneminde Osmanlı hâkimiyetine geçmiştir.
Bartın, 1924’te Zonguldak’ın ilçesi, 1991’de ise il
olmuştur.
NE
YENİR?
Bartın yemekleri etli, sebzeli, sütlü, hamur işli ve
zeytinyağlı yemekler ile pilav, çorba ve tatlı çeşitlerinden oluşur. Dikkati çeken
başka bir husus ise aynı türe ait yiyeceklerden pek çok çeşidin olmasıdır.
Örneğin, ondan fazla dolma ve pilav çeşidine rastlanır. Bartın mutfağı ile
ilgili yapılan araştırmalarda, yüzden fazla çeşide rastlanmıştır ve bu durum
açıkça yöre mutfağının zenginliğini ortaya koymaktadır.
Bartın'dan
Yemek Tarifleri
Pum Pum
Çorbası
Malzemeler:
10 yemek kaşığı mısır unu,
150 gr. margarin veya 1 fincan zeytinyağı,
50 gr. kıyma,
pastırma veya sucuk,
2 dilim ekmek,
6 su bardağı su,
1 yemek kaşığı salça,
1 yemek kaşığı rendelenmiş kaşar peyniri,
1 tatlı kaşığı tuz ve karabiber.
Hazırlanışı:
Bir tencereye mısır unu ve su konularak karıştırılır. Ateşe konulup bir süre
kaynatılmaya devam edilir. Ayrı bir tavada da kıyma ile küp şeklinde doğranmış
1 dilim ekmek yağda kavrulur ve kaynamakta olan çorbanın içine katılır (Arzu
edilirse bir su bardağı süt ilave edilebilir. Süt ilave edilecekse un bir kaşık
artırılır). Tuz ve karabiber konulup bir süre daha kaynatıldıktan sonra ateşten
alınır. Üzerine, küp küp doğranıp yağda kızartılan
ekmek ile salçayla yapılan sos ve rendelenmiş kaşar peyniri serpilerek sıcak
servis yapılır.
Yumurtalı
Isput
Malzemeler:
1 kg. ısbut,
100 gr. margarin,
3-4 adet yumurta,
2 baş soğan,
50 gr. kıyma veya pastırma,
yeterince tuz ve karabiber.
Hazırlanışı:
Isbutlar iyice yıkanır, atık kısımları kesilip
ayıklandıktan sonra 2 cm. uzunluğunda olabilecek şekilde doğranır. Tencereye
konulan ısbutların üzerini örtecek kadar su konularak
ateşte pişirilir. Haşlana ısbutlar ılıyınca avuç
içinde sıkılarak başka bir kaba alınır. Ayrı bir tencerede de yağ eritilerek
önce doğranan soğanlar kızarıncaya kadar birlikte kavrulur. Bu kez diğer
kaptaki ısbutlar soğan veya kıyma tenceresine
konularak birkaç dakika daha kavrulduktan sonra içine yumurtalar kırılıp
yeterince tuz ve karabiber ilave edilerek karıştırılır.Yumurtalar pişince yemek
ateşten indirilir. Sıcak olarak servis yapılır.
NE
ALINIR?
Bartın'da el dokuma ürünleri, özellikle tel kırma yazmaları
ve ahşap baskı yazmaları ülke çapında ün yapmıştır. Amasra ilçesi ahşap ve
dokuma hediyelik eşya yönünden çok gelişmiştir. Kurucaşile,
ülkede en özenli gulet yapım yeri olarak bilinir.
LİNKLER
Bartın Valiliği http://www.bartin.gov.tr
Bartın İl Telekom Müdürlüğü http://www.ttbartin.telekom.gov.tr
YAPMADAN
DÖNME
Amasra'da balık ve salata yemeden
Bozköy
ve Çakraz'da denize girmeden
Doğa yürüyüşlerine katılmadan.
Özgün bir Bartın evi görmeden,
Bartın Çilek Festivali Kültür ve Turizm Etkinliklerini
görmeden,
.....Dönmeyin.
